Who Cares?
Een eerbetoon aan slachtoffers en helden van de zorg tijdens WOII
Deze online expositie gaat over vergeten slachtoffers en verborgen helden in de Tweede Wereldoorlog. Over de zorg in ons land tijdens die donkere jaren. Hoe sterk was de zorg? Bezweek die onder de druk of wist het gruwelijkheden te voorkomen? Wie komt er in tijden van crisis op voor kwetsbare groepen binnen de samenleving… Who Cares?
Introductie: het verhaal van vergeten slachtoffers en verborgen helden
De spanningen lopen op
Gasmasker 1939, collectie: Museum van de Geest
Vanaf midden jaren dertig liepen de spanningen in Europa gestaag op. Berichten over de Duitse bezetting van het Saar- en Rijnland, de annexatie van het Sudetenland en de aansluiting van Oostenrijk baarde de Nederlanders zorgen. Met de inval van Duitsland in Polen leek een oorlog onafwendbaar en begon men zich in Nederland voor te bereiden op het ergste. De zorginstellingen maken evacuatieplannen en bereiden zich voor op bombardementen en ander oorlogsgeweld. Zo worden bijvoorbeeld de kelders versterkt en gasmaskers aangeschaft.
De werken van Elfriede Lohse-Wächtler
Jacob Juch
Het persoonlijke verhaal van Jacob Juch, de directeur van een zorginstelling in Noordwijk.
Therapievormen uit de jaren 30
Dwangsterilisatie in beeld: de werken van Wilhelm Werner
Claartje van Aals
Het persoonlijke verhaal van Claartje van Aals, zuster in de Joodse psychiatrische instelling het Apeldoornsche Bosch.
De ondergang van de wereld in het werk van A.H. Snijder
Onder auspiciën van zijn behandelend arts, psychiater Dr. A. Hutter, vervaardigde de Joodse patiënt A.H. Snijder in de vroege jaren dertig meerdere apokalyptische voorstellingen. Volgens zijn arts een bewijs voor de diagnose ‘Schizofrenie’.
De artsenstrijd
Antien Hakkers
Het persoonlijke verhaal van Antien Hakkers, zuster in de psychiatrische instelling van Wolfheze.
De tentoonstelling Entartete Kunst & Kandinsky
Kees van Langendonck
Het persoonlijke verhaal van Kees van Langendonck, patiënt bij ’s Heeren Loo.
De evacuaties van psychiatrische instellingen in 1942
De evacuatiekist van St. Bavo
Evacuatiekist St. Bavo, 1942/ 1943, collectie: Museum van de Geest.
In 1942 besloot de bezetter om in de duinstreek een groot verdedigingswerk aan te leggen: de ‘Atlantik-Wall’. Dit betekende dat de inrichtingen uit de kustregio vaak op korte termijn per bus, trein en over water ontruimd moesten worden. Zo ook de rooms-katholieke psychiatrische instelling St. Bavo (Noordwijkerhout), waar deze evacuatiekist gebruikt werd om zo snel mogelijk de huisraad van de instelling te kunnen evacueren. Tijdens de oorlog worden ongeveer 7000 patiënten geëvacueerd. Omdat patiënten vaak meermaals verplaatst worden, gaat het om ongeveer 20.000 individuele verplaatsingen. De evacuaties zijn erg belastende en inspannende ondernemingen. Het is al snel duidelijk dat verplaatsingen hoe dan ook nadelig zijn voor patiënten en veel van het personeel vragen.
Willem Wilschut
Het persoonlijke verhaal van Willem Wilschut, ‘vurig socialist’ en werkend binnen de geestelijke gezondheidszorg.
Vazen met meerdere verhalen
Bloemvazen gemaakt van granaathulzen door patiënten, zonder jaar, collectie: Museum van de Geest
Deze granaathulzen zijn door patiënten verandert in bloemenvazen. De bloemenvazen vertellen nu meerdere verhalen. Ooit waren de hulzen symbolen van vernietiging, nu zijn ze omgevormd tot iets moois en vreedzaams.
